Skip to main content

TYMEM DO PRZODU
Retrospektywa Stanisława Tyma

wrzesień – listopad 2017

o wystawie

Na ekspozycji po raz pierwszy pojawiła się mniej znana szerszej publiczności twórczość rysunkowa autora. Są to głównie żarty drukowane w „Tygodniku Kulturalnym”, gdzie jako rysownik zadebiutował w 1986 roku, oraz w „Rzeczpospolitej” (2001-2005). Prace reprezentują satyrę zaangażowaną, dotykają tematów społecznych i politycznych. Każda z nich stanowi błyskotliwy komentarz do wybranego fragmentu rzeczywistości, ubrany w pełen ironii humor artysty.

Wystawa przypomina również „Fotel. Potyliczny organ Tyma”, kolumnę satyryczną od 2001 roku redagowaną przez autora w kilkudziesięciu numerach dziennika „Rzeczpospolita”.

Pokaz dopełniłniają fragmenty tekstów, skeczy i form teatralnych, m.in. z czasów Studenckiego Teatru Satyryków oraz warszawskiego kabaretu Dudek, przykłady twórczości dramatycznej i kabaretowej pozwalające umieścić autora wśród twórców teatru absurdu.

Prace z kolekcji autora oraz ze zbiorów:
Muzeum Teatralnego w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej
Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego, Muzeum Plakatu w Wilanowie, Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie,  oraz materiały prasowe.


Stanisław Tym

Stanisław Tym (ur. 17 lipca 1937 roku w Małkini) – aktor estradowy i filmowy, scenarzysta, autor tekstów dramatycznych, skeczy kabaretowych, reżyser teatralny i filmowy, współtwórca i wykonawca programów rozrywkowych i satyrycznych w radiu i telewizji, felietonista, rysownik. Od 1958 przez dwa lata studiował na Wydziale Aktorskim PWST w Warszawie. Zdał egzamin aktorski eksternistycznie w roku 1964. Od 1957 przez kilkanaście lat związany ze Studenckim Teatrem Satyryków – jako aktor, autor tekstów i reżyser. STS-owi dyrektorował w latach 1963-1964. Dla Studenckiego Teatru Satyryków napisał, poza licznymi skeczami i tekstami piosenek do programów składanych, dwie sztuki: „Poczta się nie myli” (1966; w reż. Izabelli Cywińskiej-Adamskiej), „Kochany Panie Ionesco” (1968; w reż. autora). Współtwórca kabaretu Owca, dla którego teksty pisał wraz z Jerzym Dobrowolskim i Andrzejem Bianuszem (pierwszy i jedyny program został zaprezentowany w redakcji „Szpilek” 24 IV 1966). Współpracował z kabaretami: U Lopka, Wagabunda i Dudek (tu tworzył niekiedy pod pseudonimem Andrzej Kill). Dla Dudka napisał m.in. dwa słynne skecze – „Ucz się Jasiu” i „Duży sęk”, pochodzące z programu „Fantomas contra Dudek” (1970). W latach 1970-1972 współtworzył z Jerzym Dobrowolskim radiową audycję „Decybel”. Z Dobrowolskim napisał też sztukę „Ciemny grylaż” na motywach Aurela Barangi (1980; w reż. Jerzego Dobrowolskiego, Teatr Rozmaitości w Warszawie). W latach 1984-1986 dyrektor Teatru Dramatycznego w Elblągu. Jako reżyser pracował następnie w Teatrze Rampa (1987-1994) i Teatrze Powszechnym im. Zygmunta Hübnera (1994-2006). W Teatrze Powszechnym wyreżyserował m.in. własną jednoaktówkę „Skarb” (1996) oraz „Szopkę Tyma z Brodą” (1998). Za to ostatnie przedsięwzięcie, zrealizowane wraz z Tomaszem Brodą, SPAK przyznało mu w 1999 nagrodę Eryk’98. W ostatnich latach wyreżyserował m.in. spektakle własnego autorstwa: „Dżdżownice wychodzą na asfalt” w Teatrze Polonia w Warszawie (2009), „Gazeta spada zawsze papierem do góry” w Teatrze Polskim w Szczecinie (2011). Swoje sztuki realizował także w Teatrze Telewizji, m.in.: „Nie ma takiego problemu” (pod tym zmienionym tytułem sztuka „Poczta się nie myli”, 1968; w reż. Izabelli Cywińskiej-Adamskiej), „Rozmowy przy wycinaniu lasu” (1999; w reż. autora). Znany z roli kaowca w filmie „Rejs” (1970; w reż. Marka Piwowskiego). Współtwórca i aktor filmów Stanisława Barei: „Brunet wieczorową porą” (1976; autor scenariusza i dialogów), „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz” (1978; autor scenariusza, II reżyser, aktor), „Miś” (1980; autor scenariusza, dialogów, współpraca reżyserska, aktor). Autor scenariusza, dialogów i aktor w filmie „Rozmowy kontrolowane” (1991; w reż. Sylwestra Chęcińskiego). Zrealizował własny film „Ryś” (2007; autor scenariusza, reżyser, aktor). Współpracował z redakcją „Szpilek”, m.in. prowadząc „PAT: Prywatna Agencja Tyma” (1992). Jako felietonista współpracował z czasopismami: „Literatura” (1972-1975); „Tygodnik Kulturalny” (1986-1989), gdzie zaczął regularnie drukować swoje rysunki satyryczne w 1986; „Wprost” (1991-1998), do którego rysował sporadycznie; „Rzeczpospolita” (2001-2005), gdzie na początku prowadził „Fotel. Potyliczny organ Tyma” drukowany na ostatniej stronie wydania sobotnio-niedzielnego, a następnie zamieszczał felietony wraz z rysunkami w dodatku „Plus Minus”; „Polityka” (od 2007). Ostatnio rysował dla „Gazety Wyborczej” (2013-2016; rubryka „Tym politykuje”). Laureat Złotej Szpilki w 1992. W 2005 w Gdańsku podczas VI Festiwalu Dobrego Humoru otrzymał nagrodę za całokształt twórczości. Autor książek z utworami zebranymi: Stanisław Tym, „Mamuta tu mam. Utwory zebrane spod łóżka. Z ilustracjami autora”, wybór tekstów i redakcja Anna Nastulanka, Instytut Wydawniczy Latarnik, Michałów-Grabina 2005; Stanisław Tym, „Pies czyli Kot. Felietony z lat 1972-2014. Z rysunkami autora”, redakcja Anna Nastulanka, Biblioteka Polityki, Warszawa 2014. W formie książkowej ukazał się również „Ryś”: Stanisław Tym, „Ryś. Napisane do czytania dla nakręcania z rysunkami Autora”, redakcja Anna Nastulanka, Wydawnictwo Amber, Warszawa 2007.


twórcy wystawy

Kurator: Karolina Prymlewicz
Projekt plakatu: Wojciech Freudenreich
Projekt katalogu: Paweł Osial

 


Rzeczpospolita

Stanisław Tym
Stanisław Tym
Stanisław Tym
Stanisław Tym
Stanisław Tym

Tygodnik Kulturalny

Stanisław Tym
Stanisław Tym
Stanisław Tym
Stanisław Tym
Stanisław Tym

Ekspozycja

Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja
Stanisław Tym Ekspozycja

fot. Karolina Prymlewicz

Wernisaż

fot. Anna Kowalska

Kabareton 2003 – film